وب سرور چیست و انواع آن کدام است؟ وب سرورهای محبوب 2024

در دنیای وب یکی از اصطلاحاتی که ممکن است زیاد به آن برخورده باشید وب سرور است. تابحال فکر کرده اید که وقتی وارد یک سایت می‌شوید چه اتفاقات و مراحلی انجام می‌شود تا محتوا برایتان به نمایش دربیاید؟ یکی از سوالاتی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که وب سرور چیست و انواع آن شامل چه مواردی می‌شود؟ به طور کلی وب سرور نرم افزاری است که وظیفه ذخیره اطلاعات و ارسال آن به کاربر را به عهده دارد. در این مقاله از تادسرور با وب سرور و نحوه عملکرد آن آشنا می‌شوید. همچنین انواع سرورهای وب را به شما معرفی می‌کنیم تا بتوانید با توجه به نیاز خود یکی از انواع وب سرور را انتخاب کنید

وب سرور چیست؟

وب سرور نوعی از نرم افزار است که بر پایه پروتکل HTTP مخفف Hypertext Transfer Protocol طراحی شده است تا به درخواست کاربران وب پاسخ دهد. به زبان ساده، کار اصلی وب سرور چیست؟ نمایش محتوای یک سایت به کاربران سایت.

علاوه بر HTTP وب سرور از SMTP مخفف (Simple Mail Transfer Protocol) و FTP مخفف File Transfer Protocol هم پشتیبانی می کند که برای ایمیل و انتقال فایل طراحی شده اند.

1. وقتی شما از طریق مرورگر قصد دارید سایتی را مشاهده کنید و یا به دنبال فایلی در اینترنت می گردید، درخواست شما از طریق مرورگر بواسطه HTTP به سمت وب سرور ارسال می شود.
2. وقتی درخواست شما به وب سرور رسید و پردازش موفق انجام شد، پاسخ درخواست شما به عنوان HTTP Response به مرورگرتان ارسال می شود.
3. همچنین اگر پردازش ناموفق بود یا فایل مربوطه پیدا نشد بسته به نوع خطا، شما روی مرورگر 503 یا 404 را مشاهده می کنید.

سیستم برنامه نویس ها و استثنائات

چون شما توی این مطلب دنبال اطلاعات پایه می گردید خیلی سختش نمیکنم و برای اینکه موضوع پیچیده نشه اشاره نمی کنم که بعضی برنامه نویس ها هستن که توی کامپیوتر شخصی خودشون وب سرور راه اندازی میکنن و پروژه خودشونو روی اون وب سرور تست میکنن تا مجبور نباشن مدام درخواست به سمت اینترنت بفرستن و یا درخواستشون رو از کامپیوتر خارج کنن و توی همون محیطی که اصطلاحا بهش میگیم لوکال، تست و توسعه انجام میدن.

البته باید بگم داشتن وب سرور به این معنی نیست که هیچ درخواستی از کامپیوتر این عزیزان خارج نمیشه.

بلکه همین کامپیوترها فقط روی یه آدرس خاص مثلا mamad.ir در حال توسعه پروژه هستن و بقیه آدرس ها که شامل تمام آدرس های اینترنتی میشه رو وقتی توی مرورگرشون میزنن، درخواستشون از طریق اینترنت روانه وب سرورهای مختلف پراکنده شده در سطح دنیا میره و پردازش میشه و برمیگرده و شکل بالا عملا در تمام موارد اجرا میشه.

به طور دقیق تر بخوایم بررسی کنیم وقتی شما از طریق مروگر لینک سایتی رو وارد می کنید اون URL دارای قسمت هایی هست متشکل از:

• پروتکل: اینکه درخواست شما با HTTP ارسال بشه یا https که نسخه امن همون http هست، داریم به پروتکل اشاره میکنیم. در بحث پروتکل مفصل بهش میپردازیم.
• نام سایت: google.com یه آدرس سایت هست که از 2 قسمت تشکیل شده. نام یا آدرس که کاملا منحصر به فرد هست و قسمت TLD که میتونید راجبش در مقاله TLD یا پسوند بخونید.
• پورت: بعضی از آدرس ها به دلایل بسیار متنوعی، در انتهای آدرس سایت با : جدا شدند و به یه عدد خاصی اشاره میکنن. به اون عدده میگن پورت.
• مسیر فرعی یا داخلی: محتواها توسط مدیر سایت در جاهای مختلفی از سایت گنجانده میشن. به هرچیزی که بعد از / نگاه می کنین مسیر یا Path گفته میشه.

بنابراین چیزی که تا اینجا فهمیدیم وقتی آدرس سایتی رو داخل مرورگر میزنیم، یک درخواست ایجاد می کنیم. مرورگر در اولین قدم باید آدرس رو تبدیل به IP کنه تا مسیر خودش تا وب سرور رو پیدا کنه. در این مرحله یکسری بازی DNS انجام میشه که میتونید در مطلب زیر اطلاعات DNS بیشتری بدست بیارید.

وب سرور چگونه کار میکند؟

بعد از اینکه پرسش از DNS انجام شد و بسته مسیرش تا وب سرور رو پیدا کرد، درخواست تقدیم وب سرور میشه.

وب سرور بعد از پردازش درخواست شما، خروجی متفاوتی خواهد داشت:

• در صورتی که فایل، صفحه یا مدیای درخواست شده توسط شما در استوریج یا دیتابیس اون موجود باشه، پاسخ مورد نظرتان را به مرورگر شما برخواهد گردوند.
• در صورتی که به دلیل نقص فنی سرور مشغول باشه یا اتفاقای براش افتاده باشه خطاهای سمت سرور از جمله 503,504 و … رو نمایش خواهد داد.
• در صورتی که صفحه یا فایل درخواستی شما رو اصلا نداشته باشه یا از سرور پاک شده باشه، روی مرورگر شما 404 چاپ خواهد شد.

آشنایی با انواع خطاهای سمت وب سرور

هنگامی که با مرورگر خود مشغول وب گردی هستید و خطاهایی دریافت می کنید هر کدام از آنها دارای معنا و مفهومی هستند و اطلاعاتی از اتفاقات پشت پرده به شما ارائه می کنند. کد 200, ریدایرکت 301 و 302, خطای 404، خطای 503 یا 504 چه مفهومی دارند؟

مقاله پیشنهادی: تفاوت وب سرور و اپلیکیشن سرور

وب سرور استاتیک و داینامیک

در ادامه مقاله وب سرور چیست و انواع آن کدام‌اند، به وب سرور استاتیک و داینامیک خواهیم رسید. وب سرورها معمولا به دو دسته وب سرور استاتیک و داینامیک تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد:

◉ وب سرور استاتیک

استاتیک در معنای کلمه به معنای ثابت و غیر قابل حرکت است و در مفهوم وب به وب سرورهایی گفته می‌شود که اسکریپت آن به راحتی قابل تغییر نیست. وب سرور استاتیک نوعی از وب سرور است که معمولا فایل‌هایی میزبانی شده را دقیقا به همان صورتی که هستند در دسترس کاربران قرار می‌دهند و به آن‌ها نشان می‌دهد. از این نوع وب سرور به عنوان یک سرویس ساده و اساسی در معماری وب استفاده می‌شود.

از جمله مهمترین ویژگی‌های وب سرور استاتیک مواردی مانند ارسال فایل‌هایی مانند HTML، CSS، JavaScript، تصاویر، ویدئوها و سایر منابع ثابت به کاربران، عملکرد سریع و مناسب برای بارگذاری صفحات وب، وب سرورهای استاتیک مقیاس‌پذیری بسیار راحتی دارند، اعمال راحت مکانیزم‌های کشینگ (Caching) بر روی وب سرور و .. اشاره کرد. در کل از وب سرور استاتیک به عنوان پایه ایجاد وب‌سایت‌هایی با محتوای ثابت و ساده استفاده می‌شود.

◉ وب سرور داینامیک

این نوع از وب سرورها به عنوان وب سرورهای پویا هم شناخته می‌شوند. دلیلی که به این وب سرورها پویا گفته می‌شود، این است که وب سرورهای داینامیک قبل از اینکه فایل‌ها را به مرورگر ارسال کند، آن‌ها را به وسیله http به‌روز می‌کند و دلیل نام گذاری این وب سرور همین مسئله است. این نوع سرور به عنوان یک سیستم پیچیده‌تر از وب سرورهای استاتیک عمل می‌کند و از زبان‌های برنامه‌نویسی و پایگاه‌های داده برای ایجاد و ارسال محتوا به کاربران استفاده می‌کند. از جمله مهمترین ویژگی‌های وب سرور دینامیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. وب سرور دینامیک محتوا را بر اساس درخواست فعلی کاربر تولید میشه. این به این معناست که محتوا می‌تواند متغیر باشد و بر اساس ورودی‌ها یا شرایط مختلف تغییر کند.
2. این نوع سرور از زبان‌های برنامه‌نویسی مانند PHP، Python، Ruby، Java، Node.js و… برای پردازش درخواست‌ها استفاده می‌کند.
3. این وب سرور برای مدیریت وب‌سایت‌های بزرگ بسیار مناسب است.
4. این نوع سرور معمولاً از پایگاه‌های داده برای ذخیره و مدیریت داده‌های مورد نیاز برای تولید محتوا استفاده می‌کند.
5. وب سرور دینامیک می‌تواند به کاربران امکان تعامل با وب‌سایت را در بالاترین سطح ارائه دهند.
6. امکان سفارشی‌سازی بسیار بالایی دارد.

انواع وب سرورها

تا اینجای مقاله با تعریف وب سرور آشنا شدید و اکنون می‌دانید که وب سرور چیست، در ادامه قصد داریم تا انواع وب سرور را به شما معرفی کنیم و در خصوص ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها با شما صحبت کنیم.

1. وب سرور آپاچی

محبوب ترین وب سرور چیست؟ از میان انواع سرورهای وب، آپاچی محبوب ترین است. از Apache برای پذیرش و پردازش درخواست‌های HTTP از مرورگرها و ارسال صفحات وب به کاربران استفاده می‌شود. این نرم‌افزار با استفاده از پروتکل HTTP ارتباط بین کلاینت (مرورگر کاربر) و سرور را برقرار می‌کند. آپاچی به عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز و رایگان عرضه می‌شود. متن باز بودن این وب سرور به این معنا است که کد منبع آن قابل دسترسی برای توسعه‌دهندگان است و آن‌ها می‌توانند آن را بسته به نیازهای خود سفارشی‌سازی کنند. این سرور به دلیل پایداری و امنیت بالا، انعطاف‌پذیری در تنظیمات و قابلیت افزایش عملکرد با استفاده از ماژول‌های اضافی در بین مدیران وب سایت از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است.

وب سرور آپاچی قابلیت اجرا بر روی بسیاری از سیستم‌ عامل‌ها را دارد و به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در توسعه و ارائه وب‌سایت‌ها و برنامه‌های وب به کار می‌رود. بسیاری از وب‌سایت‌های معروف جهان مانند فیسبوک، Adobe و .. از آپاچی به عنوان سرور اصلی خود استفاده می‌کنند.

2. وب سرور nginx

وب سرور Nginx یک وب سرور معروف و متن‌باز است که برای پردازش درخواست‌های HTTP و ارسال محتوا به مرورگرها از آن استفاده می‌شود. Nginx به عنوان یکی از رقبای قدرتمند برای وب سرورهای معروفی مانند Apache شناخته می‌شود و به واسطه عملکرد سریع، کارایی بالا و امکان پردازش تعداد زیادی درخواست‌ به‌صورت همزمان شناخته می‌شود. از جمله مهمترین ویژگی‌های این وب سرور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. به دلیل معماری خاص خود برای بارگذاری سریع صفحات وب بسیار مناسب است.
2. این سرور امکان مقیاس‌پذیری عمودی و افقی را فراهم می‌کند، به این معنا که می‌توانید آن را برای پاسخگویی به تعداد زیادی کاربر و افزایش بار کاری مورد استفاده قرار دهید.
3. امکان افزودن ماژول‌های اضافی در وب سرور Nginx وجود دارد، این ماژول‌ها به افزایش قابلیت‌های وب‌ سرور کمک بسیار زیادی می‌کنند.
4. استفاده از Nginx می‌توانید درخواست‌ها را به چندین سرور پشتیبان ارجاع دهید و بار را بین آن‌ها توزیع کنید.
5. Nginx قابلیت اجرای ارتباطات امن از طریق HTTPS و پشتیبانی از TLS را دارا است.

3. وب سرور IIS

وب سرور IIS (Internet Information Services)، یک سرور وب توسعه ‌یافته توسط مایکروسافت است. این نرم‌افزار سرور وب برای پذیرش و پردازش درخواست‌های HTTP و ارسال صفحات وب به کاربران در محیط سیستم‌عامل ویندوز طراحی شده است. از جمله مهمترین ویژگی‌های این وب سرور می‌توان به مواردی مانند تعامل بسیار بالا با سیستم عامل ویندوز، ویژگی‌های امنیتی قوی (مانند SSL/TLS)، قابلیت مدیریت توزیع بار (Load Balancing)، پشتیبانی از پروتکل‌های متعددی از جمله HTTP، HTTPS، FTP، SMTP و .. .

در مجموع وب سرور IIS به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در توسعه و ارائه وب‌سایت‌ها و برنامه‌های وب در محیط ویندوز استفاده می‌شود. این سرور وب مخصوصاً برای توسعه‌دهندگانی که در بستر مایکروسافت فعالیت می‌کنند، بسیار مناسب است. اگر شما هم در بستر مایکروسافت مشغول فعالیت هستید به شما توصیه می‌کنیم که کار با وب سرور IIS را امتحان کنید به شما قول می‌دهیم که شگفت زده خواهید شد.

مقاله پیشنهادی: آسیب‌پذیری CVE-2023-36434

4. وب سرور tomcat

وب سرور Apache Tomcat یک وب سرور و محیط اجرایی برای اجرای برنامه‌های وب مبتنی بر جاوا (Java) است. این نرم‌افزار توسط برنامه‌نویسان جاوا برای توسعه و اجرای برنامه‌های وب مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مهمترین ویژگی‌های این وب سرور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. Tomcat به عنوان یک وب سرور جاوا امکان پیاده‌سازی استانداردهای Servlet و JSP را به کاربران می‌دهد. این قابلیت به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های وب پویا و تعاملی با استفاده از جاوا ایجاد کنند.
2. Tomcat به عنوان یک محیط اجرایی مستقل عمل می‌کند و نیازی به نصب نرم‌افزارهای دیگر مانند Apache HTTP Server ندارد.
3. این وب سرور دارای واسط وب (Web-based Management Interface) است که به مدیران امکان مدیریت و رصد برنامه‌های در حال اجرا را می‌دهد.
4. این سرور وب قابلیت ایجاد ارتباطات امن با استفاده از پروتکل‌های SSL/TLS را داراست.
5. Tomcat امکان توزیع بار و مدیریت برنامه‌های وب در یک محیط چند سروری (cluster) را داراست.

5. وب سرور لایت اسپید

وب سرور LiteSpeed یک نرم‌افزار سرور وب با کارایی بالا است که برای پذیرش و پردازش درخواست‌های HTTP از مرورگرها و ارسال صفحات وب به کاربران استفاده می‌شود. LiteSpeed به عنوان یک جایگزین سریع و بهینه برای وب سرورهای معروفی مانند Apache معرفی شده است. از جمله مهمترین ویژگی‌های این وب سرور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. لایت اسپید به دلیل بهینه‌سازی‌هایی که انجام داده شده، عملکرد سریعی دارد و برای بارگذاری صفحات وب با سرعت بالا مناسب است.
2. این سرور دارای سیستم کشینگ داخلی به نام LiteSpeed Cache است که به بهبود سرعت بارگذاری صفحات وب کمک می‌کند.
3. لایت اسپید دارای ویژگی‌های امنیتی قوی است که از جمله آن‌ها می‌توان به محافظت در برابر حملات DDoS و پشتیبانی از SSL/TLS اشاره کرد.
4. لایت اسپید قابلیت اجرای اسکریپت‌های PHP را داراست و به عنوان یک انتخاب معتبر برای برنامه‌های وب مبتنی بر PHP مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. این سرور دارای یک پنل مدیریت به نام LiteSpeed WebAdmin است که به مدیران اجازه مدیریت و تغییر تنظیمات سرور را می‌دهد.

6. وب سرور lighttpd

وب‌سرور Lighttpd که معمولاً با نام Lighty نیز شناخته می‌شود، یک نرم‌افزار سرور وب متن‌باز و سبک است که برای پذیرش و پردازش درخواست‌های HTTP از مرورگرها و ارسال صفحات وب به کاربران استفاده می‌شود. این سرور وب به عنوان یک جایگزین سبک به سرورهای وب معروف مانند Apache طراحی شده است. از ویژگی‌های مهم و جذاب این وب سرور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. به دلیل ساختار سبک و بهینه خود، عملکرد سریعی دارد و مناسب برای وب‌سایت‌های با ترافیک متوسط و بالا است.
2. این سرور به واسطه مصرف منابع کم از سرور مشهور شده است. این قابلیت به Lighttpd این امکان را می‌دهد که و بر روی سرورهای با منابع محدود عملکرد خوبی داشته باشند.
3. لایتی از پروتکل FastCGI برای اجرای اسکریپت‌های دینامیک مانند PHP و Ruby استفاده می‌کند که به افزایش عملکرد کمک می‌کند.
4. این سرور قابلیت ایجاد ارتباطات امن با استفاده از پروتکل‌های SSL/TLS را داراست
5. این وب سرور به توسعه دهندگان این امکان را می‌دهد که وب سرور را برای نیازهای خود پیگیری کنند.

سخن پایانی

در این مقاله به‌طور کامل در خصوص اینکه وب سرور چیست و انواع آن کدام است، صحبت کردیم. همان‌طور که مشاهده کردید، وب سرورها نقش بسیار مهمی در عملکرد وب ایفا می‌کنند. هر یک از وب سرورهای معرفی شده در بالا ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارند، این وظیفه شماست که بر اساس نیازهای خود یکی از این وب سرورها را برای انجام کارهای خود انتخاب کنید. انتخاب یک وب سرور مناسب به عملکرد، امنیت، کارایی و مقیاس‌پذیری پروژه‌های وب اهمیت می‌دهد. از طرف دیگر، آگاهی از مزایا و محدودیت‌های هر وب سرور و انتخاب متناسب با نیازهای پروژه به بهینه‌سازی عملکرد و امنیت وب‌سایت یا برنامه وب کمک می‌کند. در نهایت، انتخاب وب سرور مناسب به عنوان یکی از تصمیمات اساسی در توسعه و مدیریت پروژه‌های وب مطرح می‌شود و باید با دقت و شناخت کافی انجام شود.