سیستم عامل سرورچیست؟ آشنایی با انواع سیستم عامل سرور

سرور به کامپیوتری گفته می‌شود که خدمات مختلفی را به سیستم‌های کاربران ارائه می‌دهد. مدیریت داده‌ها، ارائه خدمات مختلف و هرگونه سرویس دهی به کلاینت‌ها توسط کامپیوتر سرور صورت می‌گیرد. با توجه به وظایفی که برای سرور تعریف می‌شود، سیستم عامل خاصی تحت عنوان سیستم عامل سرور بر روی این کامپیوتر نصب می‌شود. حال باید ببینیم سیستم عامل سرور چیست و انواع آن کدامند؟

سیستم عامل سرور چیست؟

سیستم عامل سرور نوعی سیستم عامل پیشرفته است که برای نصب و استفاده بر روی کامپیوتر سرور طراحی شده است. در واقع یک نسخه پیشرفته از یک سیستم عامل است که دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های مورد نیاز در معماری کلاینت-سرور یا محیط محاسباتی سازمانی مشابه است. لینوکس Red Hat Enterprise، ویندوز سرور و سرور Mac OS X نمونه‌های رایج سیستم عامل سرور هستند.

مقاله پیشنهادی: سرور چیست و انواع آن کدام است؟

برخی از ویژگی‌های کلیدی سیستم عامل سرور به صورت زیر هستند:

• امکان دسترسی به سرور هم در رابط کاربری گرافیکی و هم در رابط سطح فرمان وجود دارد
• تمام یا اکثر فرآیندها را از دستورات سیستم عامل اجرا کنید
• خدمات سخت افزاری، نرم افزاری و پیکربندی شبکه در سطح پیشرفته
• برنامه‌های کاربردی تجاری و/یا برنامه‌های کاربردی وب را بر روی آن‌ها نصب کنید
• رابط مرکزی را برای مدیریت کاربران، پیاده سازی امنیت و سایر فرآیندهای اداری فراهم می‌کند
• کامپیوترهای مشتری و سیستم عامل‌ها را مدیریت و نظارت می‌کند

سیستم عامل‌های سرور برای پلتفرم‌هایی طراحی شده‌اند که به عنوان سرورهای وب، سرورهای کاربردی، سرورهای پایگاه داده، سرورهای ایمیل یا سایر پلتفرم‌هایی که روی یک سرور اختصاصی اجرا می‌شوند، عمل می‌کنند. همچنین در مقایسه با سیستم عامل‌های استاندارد مزایای مختلفی از جمله اتصالات کاربر نامحدود، حافظه بیشتر و بهینه سازی‌های پیشرفته شبکه را ارائه می‌دهند.

سیستم عامل‌های سرور پیاده سازی پلتفرم‌های مختلف سرور مانند وب سرورها، سرورهای پست الکترونیکی، فایل سرورها، اپلیکیشن سرورها، سرورهای پایگاه داده و … را تسهیل می کنند.

انواع سیستم عامل های سرور

انواع مختلفی از سیستم‌های عامل وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. طبق برخی از آمارها، تقریباً 80٪ از همه سرورها از توزیع‌های مختلف لینوکس و حدود 20٪ از سرورها از ویندوز استفاده می‌کنند. تفاوت فاحش در سهم بازار به دلیل رایگان بودن آن است که مانند ویندوز به مجوزهای مبتنی بر کاربر نیاز ندارد.

هر سیستم عاملی مزایا و معایب خود را دارد و سهولت استفاده از آن به سطح صلاحیت فنی کاربر بستگی نیز دارد. در ادامه رایج‌ترین سیستم عامل‌های سرور معرفی شده‌اند.

تفاوت هاست لینوکسی و ویندوزی را در تادسرور بخوانید.

1. ویندوز سرور

ویندوز سرور امکان مدیریت حافظه مجازی را فراهم کرده است. همچنین تجربه کامل رابط کاربری گرافیکی دسکتاپ، امکان چند وظیفگی و پشتیبانی از دستگاه‌های جانبی مختلف را ارائه می‌دهد. مایکروسافت معمولاً 10 سال از ویندوز سرور پشتیبانی می‌کند.

سیستم عامل ویندوز در اواسط دهه 1980 برای استفاده شخصی روزانه و سرورهای حرفه‌ای توسعه یافت. این سرویس به چندین کاربر به صورت همزمان خدمات ارائه می‌دهد و از مدیریت و کنترل ذخیره سازی داده‌ها، برنامه‌ها و شبکه‌های تجاری پشتیبانی می‌کند.

سیستم عامل ویندوز سرور یکی از سیستم عامل‌های قابل اجرا در فضای ابری است. همچنین از مدیریت حافظه مجازی پشتیبانی می‌کند و رابط کاربری گرافیکی بصری ارائه می‌دهد. علاوه بر این، کاربر پسندتر بودن از ویژگی‌های بسیار مهم آن است که از این نظر اکثر سیستم عامل‌های مبتنی بر لینوکس بهتر است. نصب کردن و استفاده از آن به سادگی انجام می‌شود. اما همان‌طور که دیدید سیستم عامل ویندوز سرور پولی است و با تهدیدات امنیتی بیشتری روبرو می‌شود. از این رو همواره باید از جدیدترین نسخه آن استفاده کنید.

2. لینوکس

Linux یک سیستم عامل مشابه یونیکس است که بسیاری از عملکردهای یونیکس را ارائه می‌هد. لینوکس سیستم عامل غالب در سرورها و ابر رایانه ها است. با توجه به گزارش‌های ارائه شده، بیش از 96.4 درصد از 1 میلیون سرور برتر جهان از سیستم عامل لینوکس به عنوان سیستم عامل سرور خود استفاده می‌کنند.

لینوکس رایگان و منبع باز است و از عملیات چند کاربره، چند فرآیندی و چند رشته‌ای پشتیبانی می‌کند. با این حال، برای استفاده از این سیستم عامل، شرکت‌ها باید از تخصص فنی جامع، از جمله نصب، نگهداری و عیب یابی برخوردار باشند.

توزیع‌های محبوب و پراستفاده لینوکس به صورت زیر هستند:

• سرور اوبونتو
• سرور دبیان
• فدورا
• OpenSUSE Leap
• SUSE Linux Enterprise Server
• آرچ لینوکس.

مزایای لینوکس امنیت بالا، تنوع گسترده‌ای از توزیع‌ها، نرم افزار منبع باز یکپارچه، از جمله کامپایلرهای زبان سطح بالا و توانایی کنترل سیستم با استفاده از رابط کاربری گرافیکی است. معایب آن نیز عدم پشتیبانی طولانی مدت برای برخی از توزیع‌ها و برخی عملیات پیچیده، مانند به روز رسانی سیستم است.

3. Red Hat Enterprise Linux (RHEL)

RHEL یکی از توزیع‌های لینوکس به صورت دسکتاپ است که توسط Red Hat ارائه شده است. در ابتدا، RHEL به عنوان سرور پیشرفته لینوکس Red Hat منتشر شد و بعداً به Red Hat Enterprise Linux AS تغییر نام داد که شامل دو توزیع بود – Red Hat Enterprise Linux ES و Red Hat Enterprise Linux WS است.

کد منبع RHEL به صورت رایگان در دسترس است، اما Red Hat از مقررات سختگیرانه‌ای استفاده می‌کند که توزیع مجدد نسخه رسمی سیستم عامل لینوکس را محدود می‌کند.

مزایای RHEL پشتیبانی گسترده و ارتقاء و راه‌حل‌های آسیب‌پذیری امنیتی است. معایب RHEL نیز دوره‌های آموزشی گران قیمت و فقدان راه حل‌های شخصی سازی شده است.

4. سیستم عامل‌های مبتنی بر یونیکس

یونیکس یکی دیگر از سیستم عامل‌های سرور چند کاربره و چند وظیفه‌ای است. این سیستم عامل به طور گسترده در محیط سرویس گیرنده-سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیستم عامل سرور یونیکس با یک زبان برنامه نویسی سطح بالا C پیاده سازی شده است که از چندین پلتفرم پشتیبانی می‌کند. این ویژگی‌ها باعث شده تا یونیکس برای معماری‌های سخت افزاری مختلف مناسب باشد.

یونیکس برای محیط‌های چند کاربره طراحی شده است و دارای TCP/IP داخلی است. این ویژگی ثبات و امنیت برتر را نشان می‌دهد، اما بسیار پرهزینه است. نکته دیگر درباره این سیستم عامل این است که  نسخه‌های مختلفی از آن توسط فروشندگان مختلف ارائه می‌شود. به همین دلیل نمی‌توان از به یک سیستم عامل استاندارد دسترسی داشت.

5. NetWare

سیستم عامل سرور NetWare به طور گسترده در شبکه‌های محلی اولیه استفاده میشد. این سیستم عامل از چند پردازنده و مدیریت حافظه فیزیکی با ظرفیت بالا پشتیبانی می‌کند. همچنین دارای قابلیت اشتراک گذاری فوق العاده‌ای است و مقیاس پذیری بالایی را برای شبکه‌های شرکتی از طریق استانداردهای باز و پروتکل‌های انتقال فایل فراهم می‌کند. با این حال، سیستم عامل سرور NetWare دارای اشکالات بسیار زیادی است.این سیستم عامل نیاز به سرمایه گذاری گران قیمت و نصب چالش برانگیز دارد و بسیاری از برنامه‌ها از سیستم پشتیبانی نمی‌کنند.

6. سیستم عامل سرور macOS

MacOS Server یک سیستم عامل سرور یونیکس بر پایه macOS است که توسط اپل توسعه یافته است. این سیستم عامل بر روی macOS ساخته می‌شود و عملکرد سرور و ابزارهای مدیریت سیستم و همچنین ابزارهایی برای مدیریت دستگاه‌های macOS و iOS را اضافه می‌کند.

اگر از کلاینت‌های مک در شبکه خود استفاده می‌کنید، سرور macOS با توجه به توانایی آن در ایجاد آسان ویژگی‌ها برای کلاینت‌های مک، یک انتخاب عالی است.

مزیت‌های سرور macOS مدیریت آسان، رابط کاربری گرافیکی بصری، پشتیبانی عالی و توزیع آسان حجم کار در چندین ماشین است. بنابراین، افزایش قدرت پردازش آن به سادگی انجام می‌شود. این سیستم عامل دارای مجوز کاربر نامحدود است.

7. FreeBSD

FreeBSD نیز یکی از سیستم عامل‌های رایگان و منبع باز است که شباهت زیادی به سیستم عامل یونیکس دارد. این سیستم عامل هسته، درایورها، ابزارهای کمکی و اسنادی را ارائه می‌دهد که شامل مجموعه نرم افزارهای مرتبط با سرور گسترده هستند. بنابراین، می‌توان از FreeBSD به عنوان سرور ایمیل، فایروال، وب سرور و … استفاده نمود.

FreeBSD تیم امنیتی خود را دارد که تمام نرم افزارهای ارسال شده با توزیع پایه را بررسی می‌کند و اجازه نصب برنامه‌های شخص ثالث از بسته‌های باینری را می‌دهد. مزایای FreeBSD این است که سریع و رایگان است و امنیت خوبی دارد. از فایروال ipfw استفاده می‌کند و ابزارهای زیادی در دسترس قرار می‌دهد.

معایب FreeBSD نیز این است که یادگیری آن آسان نیست زیرا از جامعه پشتیبانی ضعیف‌تری نسبت به لینوکس برخوردار است.

ویژگی‌های سیستم عامل سرور

سیستم عامل سرور دارای ویژگی‌های مختلفی است. برخی از ویژگی‌ها در ادامه ذکر شده‌اند.

• تمام یا اکثر فرآیندها را از دستور سیستم عامل اجرا می‌کند.
• یک سیستم عامل سرور برای اجرای برنامه‌های بزرگ و انجام فعالیت‌هایی مانند انتقال داده‌های سنگین طراحی شده است.
• سیستم عامل سرور می‌تواند هم به رابط کاربری گرافیکی و هم به رابط سطح فرمان دسترسی دارد.
• سیستم عامل سرور شامل تمام ابزارهای مدیریتی لازم برای اجرای طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و وظایف است.
• رابط مرکزی را برای مدیریت کاربران، پیاده سازی امنیت و سایر فرآیندهای مدیریتی ارائه می‌دهد.
• این سیستم عامل به ایجاد یک محیط پایدار کمک می‌کند که در آن همه برنامه‌ها و فرآیندها به راحتی اجرا شوند.
• این سیستم عامل نرم افزار، سخت افزار و فرآیندهای پیکربندی شبکه را در سطح پیشرفته فراهم می‌کند.
• کامپیوترها و سیستم عامل‌های کلاینت‌‌ها را مدیریت و نظارت می‌کند.

تفاوت سیستم عامل سرور و سیستم عامل معمولی

سیستم عامل‌های معمولی معمولاً برای استفاده روزانه کاربران عادی طراحی شده‌اند، مثل مرور وب، ارسال و دریافت ایمیل، تماشای فیلم و بازی کردن. سیستم عامل معمولی عموماً با یک رابط کاربری گرافیکی (GUI) و برنامه‌های از پیش نصب شده ارائه می‌شوند تا استفاده از آنها راحت‌تر باشد. اما از نظر قابلیت اطمینان، امنیت و مقیاس‌پذیری، سطح آنها پایین‌تر از سیستم‌عامل‌های سرور است.

سیستم‌عامل‌های سرور برای ارائه خدمات به چندین کاربر به طور همزمان و مدیریت منابع به طور کارآمد طراحی شده‌اند. این سیستم‌عامل‌ها عموماً با رابط خط فرمان (CLI) و تمرکز بر وظایف مانند میزبانی وب، ذخیره‌سازی فایل و اشتراک‌گذاری چاپ ارائه می‌شوند، و برای پایداری، امنیت و قابلیت اطمینان بالا طراحی شده‌اند.

سخن آخر

همان‌طور که دیدید System Operating System نقش مهمی در ارائه خدمات توسط سرور دارد. انواع مختلفی از سیستم‌ عامل سرور وجود دارد که می‌توانید مناسب با نیاز و اندازه شبکه خود از آن‌ها استفاده کنید. در این مقاله به طور مفصل درباره انواع مختلف سیستم عامل‌های سرور و مزایا و معایب آن‌ها صحبت شد تا انتخاب درستی از میان آن‌ها برای سرور خود داشته باشید. بهترین انتخاب سیستم عامل سرور، سیستمی است که به بهترین وجه با زیرساخت و حجم کاری موجود IT سازمان شما مطابقت داشته باشد.