لتنسی یا Latency چیست؟ معنی Latency در شبکه چیست؟

ممکن است با کلمه latency مواجه شده باشید یا به گوشتان خورده باشد و این سوال برایتان پیش بیاید که latency چیست. به‌صورت یک اصل کلی، کلیدی و البته مهم، مفهوم تکنیکال و فنی تأخیر یا لتنسی (Latency) در دنیای شبکه و سرور یکی از عوامل اساسی است که بر کیفیت و کارایی ارتباطات شبکه و سرورها تأثیر می‌گذارد. این مفهوم به میزان زمانی اشاره دارد که طول می‌کشد یک بسته داده برای ارسال از یک نقطه‌ به‌ نقطه دیگر در شبکه یا برای پاسخ‌دادن به یک درخواست تا زمانی که پاسخ دریافت شود. همچنین، عملیات پردازشی که در دستگاه‌ها انجام می‌شود می‌تواند زمانی را افزایش دهد که بسته‌ها برای رسیدن به مقصد نیاز دارند.

تأخیر یا Latency چیست؟

تأخیر می‌تواند از منابع مختلفی از جمله مسافت فیزیکی بین دو دستگاه، ترافیک شبکه، نوع تجهیزات استفاده شده و زمان پردازش در دستگاه‌ها ناشی شود. در شبکه‌هایی که ترافیک زیادی دارند یا فاصله فیزیکی بین دستگاه‌ها بیشتر است، تأخیر ممکن است افزایش یابد.

از سوی دیگر latency برای برخی از کاربردها بسیار حیاتی است، به‌عنوان‌مثال، در برنامه‌های زمان‌دار مانند بازی‌های آنلاین یا برنامه‌های تلویزیون تعاملی. در این موارد، حتی تأخیر کمی می‌تواند تأثیر زیادی بر تجربه کاربر داشته باشد؛ بنابراین، مدیران شبکه و توسعه‌دهندگان سرورها باید به‌دقت به مدیریت و بهینه‌سازی تأخیر توجه کنند تا بهترین عملکرد را برای کاربران فراهم کنند.

در تاد سرور بخوانید: شبکه چیست به زبان ساده

تفاوت Latency و Ping

فاکتورهای لتنسی و Ping هر دو مفاهیم مهمی در حوزه شبکه و سرورها هستند، اما دارای تفاوت‌های معناداری هستند. اولاً، به تعریف هر یک می‌پردازیم:

Ping یک ابزار است که برای اندازه‌گیری زمانی که یک بسته داده از یک دستگاه به دستگاه دیگر در یک شبکه ارسال می‌شود و به‌عنوان پاسخ دریافت می‌شود، استفاده می‌شود. این زمان برحسب میلی‌ثانیه اندازه‌گیری می‌شود و به‌عنوان یک معیار برای ارتباط شبکه مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، Ping نشان می‌دهد که آیا دو دستگاه در شبکه به‌درستی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده‌اند و آیا این ارتباط به طور مطلوب و به سرعت صورت می‌گیرد یا خیر.

از سوی دیگر، Latency یک مفهوم کلی‌تر است که به زمانی که یک بسته داده برای رسیدن از یک دستگاه به دستگاه دیگر در یک شبکه نیاز دارد، اشاره دارد. این زمان ممکن است شامل زمانی باشد که بسته داده از یک دستگاه به دستگاه دیگر در یک شبکه فیزیکی منتقل می‌شود و همچنین زمانی که بسته داده در حال پردازش در دستگاه مقصد است. به‌عبارت‌دیگر، لتنسی یک مفهوم گسترده‌تر است که تأثیرات مختلفی از جمله فاصله فیزیکی، تأخیر در تجهیزات شبکه و زمان پردازش در دستگاه‌های مبدأ و مقصد را در نظر می‌گیرد.

Latency با نرخ خوب چقدر است؟

موفقیت و کارآمدی یک سیستم شبکه بسیار وابسته به لتنسی مناسب است؛ اما “خوب‌بودن” Latency به طور مستقیم به نوع کاربری و نیازهای خاص شبکه و سرویس‌هایی که از آن استفاده می‌شود، بستگی دارد. به‌طورکلی، هر چه Latency کمتر باشد، ارتباط بهتر و سرویس پاسخگوتری فراهم می‌شود.

برای برخی از کاربردها مانند بازی‌های آنلاین یا تماس‌های تصویری زنده، Latency بسیار کم بسیار حیاتی است؛ زیرا هر تأخیر کوچکی می‌تواند به تفاوت قابل‌توجهی در تجربه کاربر منجر شود. درحالی‌که برای دیگر کاربردها مانند دانلود فایل‌ها یا مشاهده ویدئوها، ممکن است تأخیرات کمی پذیرفته شود، اما حتی در این حالت‌ها هم تأخیرات زیاد می‌توانند به کاهش کیفیت تجربه کاربر و افزایش آسیب‌پذیری‌های امنیتی منجر شوند؛ بنابراین، لتنسی خوب باید به طور عمومی به حداقل رسیده و با نیازهای خاص و تعیین‌کننده سرویس یا کاربری هماهنگ شود تا بهترین تجربه ممکن برای کاربران فراهم شود.

همه چیز درباره آپتایم در مقاله آپتایم چیست قابل مطالعه است.

آیا Latency صفر وجود دارد؟

در تئوری، لتنسی صفر وجود ندارد، زیرا هر گونه انتقال داده نیازمند زمانی برای ارسال، پردازش و دریافت است. حتی در شبکه‌های بسیار پیشرفته و سریع، مانند شبکه‌های فیبر نوری، لایه‌های مختلفی از تأخیر وجود دارد که ناشی از عواملی از جمله توپولوژی شبکه، تأخیر در تجهیزات شبکه، فاصله فیزیکی و سرعت پردازش دستگاه‌ها است.

در عمل، در برخی از شبکه‌ها و برای برخی از استفاده‌ها، می‌توان لتنسی را به حداقل نزدیک کرد، اما دستیابی به لاتانسی صفر در عمل غیرممکن است. به طور مثال، در شبکه‌های محلی با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند Ethernet با سرعت‌های بالا، می‌توان تأخیرها را به حداقل رساند، اما همچنان نیاز به زمانی برای ارسال و دریافت داده وجود دارد.

بنابراین، در عمل، هدف اغلب بهبود لتنسی به حداقل ممکن است تا تجربه کاربران بهینه شود، اما تأکید بر دستیابی به Latency صفر در عمل بیشتر یک ایده تئوریک و مثالی است تا یک واقعیت قابل‌دستیابی.

انواع latency در شبکه چیست؟

لازم است بدانید که نرخ تأخیر در شبکه در اشکال مختلف دسته‌بندی می‌شود و گاهی بر مبنای پردازش، انتقال و در شرایطی پیش و روی صف انتظار و البته در بحث اجرا در بستر یک سرور خواهد بود. درصورتی‌که قصد بررسی دقیق این مفهوم را دارید، باید بدانید که پنج کلیت اصلی برای latency در شبکه وجود دارد.

1. تأخیر انتقال (Transmission Delay)

این تأخیر به مدت زمانی اشاره دارد که برای ارسال بیت‌های داده از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در شبکه نیاز است. وقتی که داده‌ها در حال ارسال از یک دستگاه به دیگری هستند، تأخیر انتقال ناشی از سرعت محدود منابع فیزیکی مانند کابل‌ها یا فیبر نوری است. این تأخیر مستقیماً با حجم داده و سرعت انتقال آن مرتبط است. فرمول محاسبه تأخیر انتقال به این شکل است: تأخیر = حجم داده / سرعت انتقال.

2. تأخیر پردازش (Processing Delay)

زمانی که داده در دستگاه‌های مختلف شبکه پردازش می‌شود، ما با تأخیر پردازش روبرو هستیم. این تأخیر ناشی از زمانی است که دستگاه برای پردازش و تصمیم‌گیری در مورد مسیریابی داده‌ها مشغول است. این شامل فرایندهایی مانند بررسی سربرگ‌ها، بررسی اعتبار داده، و تصمیم‌گیری در مورد مسیر ارسال داده‌ها می‌شود.

3. تأخیر صف (Queueing Delay)

هنگامی که داده‌ها در صف منتظر برای ارسال در دستگاه شبکه قرار می‌گیرند، تأخیر صف ایجاد می‌شود. این تأخیر به علت شلوغی در شبکه یا اختلاف سرعت در دستگاه‌ها ایجاد می‌شود. وقتی که ترافیک شبکه زیاد است و داده‌ها باید منتظر بمانند تا برای ارسال در نظر گرفته شوند، تأخیر صف افزایش می‌یابد.

4. تأخیر انتظار (Propagation Delay)

این تأخیر به مدت زمانی اشاره دارد که برای انتقال امواج الکترومغناطیسی از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در خطوط انتقال مانند کابل‌ها یا فیبر نوری نیاز است. latency به‌عبارت‌دیگر زمانی است که لازم است امواج برای رسیدن از یک دستگاه به دستگاه دیگر طی کنند. این تأخیر به طور مستقیم با فاصله فیزیکی و سرعت انتقال امواج مرتبط است.

5. تأخیر جستجو (Search Delay)

این تأخیر به مدت زمانی اشاره دارد که برای یافتن مسیر بهینه برای ارسال داده نیاز است. این تأخیر به‌عنوان جستجو در جداول مسیریابی و انتخاب مسیر مناسب ایجاد می‌شود. وقتی یک دستگاه باید مسیر مناسب برای ارسال داده را پیدا کند، تأخیر جستجو به مدتی ایجاد می‌شود که در آن دستگاه مسیر بهینه را برای ارسال داده پیدا می‌کند.

dhcp چیست؟ در تادسرور بخوانید.

نقش latency در شبکه چیست؟

پیش‌ازاین هم گفتیم که Latency یکی از جنبه‌های مهم در عملکرد و کارایی شبکه‌هاست. این مفهوم به زمانی اشاره دارد که برای انتقال داده‌ها از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در شبکه نیاز است و نقش بسیار مهمی در تجربه کاربران و عملکرد سیستم‌ها دارد. این تأخیرها می‌توانند از جمله تأخیر انتقال، تأخیر پردازش، تأخیر صف، تأخیر انتظار و تأخیر جستجو باشند.

تأخیرها در شبکه‌ها می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای داشته باشند. به طور مثال، تأخیر بالا می‌تواند به کاهش کارایی و عملکرد سیستم‌ها منجر شود، مخصوصاً در برنامه‌هایی که نیاز به پاسخ سریع دارند؛ مانند بازی‌های آنلاین یا تماس‌های تصویری. همچنین، تأخیرها می‌توانند تأثیرات مالی داشته باشند؛ به‌عنوان‌مثال، در صنایعی که نیاز به ارسال داده‌های حساس به زمان است، تأخیرهای بالا ممکن است هزینه‌های قابل‌توجهی را برای سازمان ایجاد کنند.

بااین‌حال، بهینه‌سازی و کاهش تأخیرها نه‌تنها بهبود تجربه کاربران را فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش بهره‌وری و بهبود عملکرد شبکه‌ها کمک کند. این امر به طور مستقیم باعث افزایش سرعت انتقال داده، کاهش وقفه‌ها، بهبود پاسخگویی سیستم‌ها و بهبود کارایی کلی شبکه می‌شود؛ بنابراین، مدیریت و کنترل تأخیرها در شبکه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است تا از عملکرد بهینه و رضایتمندی کاربران حفظ شود.

تأثیر latency شبکه در سایت‌ها و کسب‌وکارها

تأخیر در شبکه‌ها و سرویس‌های آنلاین می‌تواند تأثیرات مهمی بر روی کسب‌وکارها داشته باشد. این تأخیرها می‌توانند از جمله تأخیر انتقال، تأخیر پردازش، تأخیر صف، و تأخیر انتظار باشند که هرکدام می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم تأثیراتی بر کسب‌وکارها داشته باشند.

یکی از اثرات مهم تأخیر بر روی کسب‌وکارها، افزایش هزینه‌ها است. تأخیرها می‌توانند منجر به افزایش هزینه‌های عملیاتی شود؛ به‌عنوان‌مثال، تأخیر در انتقال داده‌ها می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری کارمندان شود و در نتیجه هزینه‌های بیشتری را برای سازمان ایجاد کند.

علاوه بر این، تأخیرها می‌توانند تأثیرات منفی بر تجربه کاربری داشته باشند و منجر به افت اعتماد کاربران به سرویس‌ها و برند سازمان شود. کاربران انتظار دارند که سرویس‌ها و برندها به سرعت واکنش دهند و هرگونه تأخیر می‌تواند منجر به ازدست‌رفتن کاربران و کاهش درآمد شود. همچنین، تأخیرها می‌توانند به کاهش امنیت شبکه و سیستم‌های سازمان منجر شود؛ به‌عنوان‌مثال، تأخیر در پردازش داده‌ها ممکن است باعث تأخیر در شناسایی و پاسخ به تهدیدات امنیتی شود.

ضمن این تفاسیر، تأخیرها می‌توانند تأثیر منفی بر رقابت‌پذیری سازمان داشته باشند؛ به‌عنوان‌مثال، یک سازمان که به سرعت و کارایی بالا در ارائه خدمات مشتریان خود معتمد است، ممکن است در مقایسه با رقبا که تأخیرها را به حداقل می‌رسانند، قادر به جلب و نگهداشت مشتریان خود نباشد.

سخن پایانی

در این مقاله به این پرسش پاسخ دادیم که latency چیست. لازم به ذکر است که در سایت‌ها و سرورها، Latency یکی از عوامل حیاتی برای تجربه کاربری و عملکرد سیستم است. Latency به زمانی اشاره دارد که برای انتقال داده از سایت یا سرور به دستگاه کاربر یا سیستم مقصد نیاز است. تأخیر کم در این فرآیند منجر به تجربه کاربری بهتر، زمان پاسخ سریع‌تر و بهبود عملکرد سیستم می‌شود. برعکس، Latency بالا می‌تواند منجر به افت تجربه کاربری، کاهش بهره‌وری سایت یا سرور و افزایش نرخ جهش (Bounce Rate) شود. برای بهبود Latency در سایت‌ها و سرورها، اصلاحاتی اعمال می‌شود از جمله بهینه‌سازی کد، استفاده از شبکه‌های پرسرعت، استفاده از CDNها (Content Delivery Networks)، و بهبود عملکرد سرورها. در نهایت، بهینه‌سازی Latency در سایت‌ها و سرورها از اهمیت بالایی برخوردار است تا تجربه کاربری بهینه شده و عملکرد سیستم بهبود یابد.

سوالات متداول