اگر گاهی با تبلیغات و یا محتواهای مرتبط با سرچ‌های روزمره خود مواجه می‌شوید که شما را شگفت‌زده کرده، لازم است بدانید کوکی چیست و چه تأثیری در روند جستجوی شما در اینترنت دارد. کوکی سایت چیست و چه کاربردی دارد؟ کوکی‌ها چند دسته هستند و کوکی ضروری چیست؟ آیا کوکی‌ها منجر به نقض حریم خصوصی کاربر می‌شوند؟ همه این موارد را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
کوکی‌ها باعث شده‌اند تا تجربه کاربری در اینترنت ارتقا پیدا کند و همچنین وب‌سایت‌ها بتوانند عملکرد بهتری در روند ارائه محتوا به کاربران داشته باشند. احتمالاً در زمان باز کردن یک وب‌سایت، با بنر یا پاپ آپی که نوع کوکی‌ها و مجوز دسترسی به آن‌ها را نمایش می‌دهد، مواجه شده‌اید. در ادامه بررسی می‌کنیم که این کوکی‌ها چه هستند و هریک چه کاری انجام می‌دهند. همچنین نحوه فعال یا حذف کردن کوکی‌ها را بررسی کرده و می‌بینیم که شیوه عملکرد کوکی مرورگر چیست.
فهرست مطالب
کوکی چیست؟
قبل از هر چیز، بیایید با هم مرور کنیم که کوکی چیست و دقیقاً به چه منظور استفاده می‌شود. به طور ساده، به فایل‌های متنی با حجم پایین که در زمان بازدید از یک وب‌سایت در کامپیوتر یا گوشی موبایل شما ذخیره می‌شود، کوکی (Cookie) می‌گوییم. این فایل‌ها برای بهبود تجربه کاربری در وب‌سایت، تنظیمات کاربری مانند زبان، اندازه قلم و سایر گزینه‌های بصری را ذخیره می‌کنند.
به این ترتیب، نیازی نیست که در هر بار ورود به سایت، تنظیمات را مجدداً تعیین کنید. برای مثال، زمانی که شما در ورود به یک سایت تنظیمات مربوط به آن را تعیین کرده و سپس کوکی‌ها را می‌پذیرید، در بازدیدهای بعدی دیگر نیازی به تنظیم زبان موردنظر خود نخواهید داشت.
فایل‌های کوکی تحت عنوان کوکی‌های مرورگر، کوکی‌های وب یا کوکی‌های اینترنتی شناخته می‌شوند. دسترسی به مرورگرها برای کاربر مرورگر، وب‌سایتی که کاربر در آن قرار داشته و همچنین برای اشخاص ثالثی که از این اطلاعات استفاده می‌کنند، امکان‌پذیر است. مهمترین کاربردهای رایج برای کوکی‌ها، شامل مدیریت جلسه، شخصی‌سازی و ردیابی است.
برای اولین‌بار، کوکی‌ها در سال 1994 به‌عنوان بخشی از مرورگر وب Netscape Navigator به وجود آمدند. این کوکی‌ها به مرورگر نشان می‌دهند که کاربر قبلاً از وب سایت بازدید کرده است. توسعه دهنده نت اسکیپ، لو مونتولی، اولین اجرای کوکی‌ها را اختراع کرد.
یک ابزار تحلیل وب تحت عنوان Piwik وجود دارد که صاحبان وب‌سایت‌ها برای ارزیابی نحوه استفاده کاربران، آن را به کار می‌برند. Piwik به کوکی‌های ذخیره شده در کامپیوتر شما متکی هستند. داده‌های تولید شده توسط کوکی‌ها به استفاده از وب‌سایت مربوط شده و به شکل ناشناس در گزارش‌های تحلیلی جمع‌آوری می‌شود. داده‌های میزبانی شده توسط Piwik امکان دسترسی توسط هیچ شخص ثالثی را نداشته و تحت هیچ شرایطی نمی‌توان برای مقاصد دیگر استفاده شود. حالا که می‌دانیم کوکی سایت چیست می‌توانیم به بررسی جزئیات بیشتری درباره آن‌ها بپردازیم.
کاربرد کوکی سایت چیست؟
اگرچه می‌دانیم که کوکی چیست و چه کاری انجام می‌دهد، اما ممکن است هنوز به شکل دقیق ندانید که کاربرد آن‌ها چیست. به‌طورکلی، وب‌سایت‌ها برای ساده‌تر کردن تجربیات وب از کوکی‌ها استفاده می‌کنند. بدون استفاده از کوکی‌ها، شما با هر بار ورود به سایت و صفحات آن، باید مجدداً اطلاعات خود را وارد کنید. به عبارتی ساخت و ایجاد کوکی‌ها، بخش مهمی از تجربه کاربری اینترنت مدرن هستند. به طور خلاصه، در پاسخ به این سؤال که کاربرد Cookie چیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- مدیریت جلسه
مهمترین کاربرد کوکی‌ها آن است که به وب‌سایت اجازه می‌دهند تا کاربران را شناخته و اطلاعات ورود به سیستم را به یاد داشته باشند.
- شخصی‌سازی
شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی تبلیغات، از مهمترین کاربردهای کوکی‌ها هستند. با استفاده از کوکی‌ها وب‌سایت متوجه می‌شود که شما بیشتر از چه مواردی بازدید کرده‌اید و به‌این‌ترتیب، تبلیغات هدفمندی برای شما نمایش داده و یا ایجاد می‌شود.
- ردیابی
وب‌سایت‌های خرید، از این کاربرد کوکی‌ها استفاده کرده و بر اساس آنچه که قبلاً کاربران مشاهده کرده‌اند، کالاهای مشابه را به آن‌ها نمایش می‌دهند. همچنین تعداد دفعات بازدید از یک صفحه و یا مدت‌زمان ماندن در صفحات نیز به کمک این ویژگی اندازه‌گیری می‌شود.
اگرچه استفاده از کوکی‌ها بیشتر به نفع کاربران بوده و تجربه بهتری در فضای آنلاین را برای آنان فراهم می‌کند، اما توسعه‌دهندگان وب نیز به خوبی می‌دانند که مزایای کوکی سایت چیست و از آن برای بهبود عملکرد خود استفاده می‌کنند. به عبارتی، وب‌سایت‌ها به‌راحتی می‌توانند بدون صرف هزینه یا زمان بیشتر، محتواهای خود را برای کاربران شخصی‌سازی کنند.
انواع مختلف کوکی‌های کامپیوتری
پس از آن که بررسی کردیم که کوکی چیست می‌توانیم با انواع آن آشنا شویم. هر یک از انواع کوکی‌ها، جوانب خاصی از رفتار آنلاین شما را بررسی خواهند کرد. در حالی که برخی از کوکی‌ها برای بارگیری درست وب‌سایت اهمیت دارند، برخی دیگر از آن‌ها تنها در اهداف مرتبط با مارکتینگ کاربرد دارند. زمانی که بدانید انواع کوکی مرورگر چیست و هر کدام چه وظایفی دارند، دفعه بعدی با نمایش گزینه‌های پذیرش کوکی می‌توانید ترجیحات خود را بهتر انتخاب کنید. در ادامه، با انواع Cookie آشنا می‌شویم.
1. کوکی‌های جادویی (Magic Cookies)
قبل از آن که بخواهیم بررسی کنیم انواع کوکی سایت چیست باید با یکی از رایج‌ترین انواع آن آشنا شویم. اولین نوع، کوکی جادویی یا Magic Cookie است که برنامه‌نویسان یونیکس از آن برای احراز هویت و ردیابی کاربران در سیستم استفاده می‌کنند. این دسته از کوکی‌ها، اجازه برقراری ارتباط را به سرورها و مرورگرهای وب می‌دهند. داده‌هایی که در کوکی‌های magic ذخیره می‌شود، به‌صورت رمزگذاری شده بوده و در شرایط عادی، تنها سرور ایجادکننده کوکی قادر به خواندن داده‌ها است. یکی از انواع کوکی‌های جادویی، کوکی‌های HTTP هستند که وب‌سایت‌ها از آن برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌کنند.
2. کوکی‌های HTTP
در پاسخ به این سؤال که HTTP کوکی چیست می‌توان آن را نسخه‌های اینترنتی از کوکی‌های جادویی معرفی کرد. این دسته از کوکی‌ها برای وب طراحی شده و همه کوکی‌های مدرن هم از آن مشتق شده‌اند. لو مونتولی HTTP Cookieها را در سال 1994 اختراع کرد که به کمک آن، وب‌سایت‌ها اطلاعات کاربران بازدیدکننده را به‌خاطر سپرده و بار سرور را برای بازدیدهای بعدی کاهش می‌دهند.
3. کوکی‌های اول شخص (First-party cookies)
زمانی که مستقیماً وب‌سایت‌هایی را در مرورگر خود باز می‌کنید، برای بهبود تجربه کاربری آنلاین شما کوکی‌های First-party فعال می‌شوند. این کوکی‌ها اطلاعات مربوط به وب‌سایت، مانند آنچه قبلاً مشاهده شده و یا تنظیمات برگزیده قبلی را ذخیره می‌کنند. این دسته از کوکی‌ها تا زمانی که از وب‌سایت‌های معتبر بازدید کنید، بی‌ضرر بوده و مرور وب‌سایت را ساده‌تر می‌کنند.
4. کوکی‌های شخص ثالث (Third-party cookies)
اگر بخواهیم بررسی کنیم که از نظر حفظ حریم خصوصی، بحث‌برانگیزترین نوع cookie چیست می‌توانیم به کوکی‌های شخص ثالث اشاره کنیم. این دسته از کوکی‌ها رفتار کاربر را برای اهداف تبلیغاتی دنبال می‌کنند و به شکل مستقیم، بخشی از وب‌سایت‌هایی که از آن بازدید می‌کنید، نیستند. این دسته از کوکی‌ها در تبلیغات، ویدیوها و یا بنرهای وب جاسازی شده و حتی دکمه لایک فیس‌بوک هم از این دسته از کوکی‌ها استفاده می‌کند.
5. کوکی‌های زامبی (Zombie cookies)
یکی از انواع کوکی‌های شخص ثالث، زامبی یا سوپر کوکی‌ها هستند. قبل از این دیدیم که Third-party کوکی چیست و با روند کار آن آشنا شدیم، اما مکان ذخیره این کوکی‌ها متفاوت است. کوکی‌های زامبی حتی در صورتی که شخصی آن‌ها را حذف کند، از بین رفته و دوباره نصب می‌شوند. دلیل اصلی شهرت این سوپر کوکی‌ها تحت عنوان زامبی نیز، همین دشوار بودن حذف آن‌ها است.
6. کوکی‌های جلسه (Session cookies)
برای آن که بتوانیم بررسی کنیم تفاوت انواع کوکی مرورگر چیست باید به نحوه عملکرد آن نگاه کنیم. کوکی‌های جلسه یا Session Cookieها از طریق ذخیره اطلاعات در زمان مرور یک وب‌سایت کار می‌کنند. به این معنی که در ورود مجدد به هر صفحه، به احراز هویت نیازی نخواهید داشت. البته پس از خروج از وب‌سایت، تمام کوکی‌های جلسه توسط مرورگر حذف می‌شوند. این دسته از کوکی‌ها به شما کمک می‌کند تا پس از اضافه کردن یک کالا به سبد خرید خود، چندین صفحه دیگر را باز کرده و با ورود مجدد به صفحه سبد خرید، کالاهای انتخاب شده همچنان در آن موجود باشند. کوکی‌های جلسه جزو رایج‌ترین دسته کوکی‌ها هستند.
7. کوکی‌های ماندگار (Persistent cookies)
کوکی‌های ماندگار اطلاعات را ردیابی و جمع‌آوری کرده و به وب‌سایت‌ها نشان می‌دهد آیا قبلاً به آن وارد شده‌اید یا خیر. همچنین از این کوکی‌ها برای ایجاد پروفایل در تاریخچه جستجو استفاده شده و وب‌سایت‌ها می‌توانند محصولات، خدمات یا محتوای مرتبط را به شما پیشنهاد دهند.
8. کوکی‌های ضروری (Essential cookies)
به‌احتمال زیاد در ورود به یک وب‌سایت، با یک بنر یا پاپ آپ برای پذیرش کوکی‌های ضروری مواجه شده‌اید، اما این کوکی سایت چیست و شامل چه مواردی است؟ اغلب کوکی‌های ضروری گزینه‌ای برای اجرای تنها کوکی‌های لازم برای اجرای وب‌سایت یا دریافت خدمات مورد نیاز شما هستند.
9. کوکی‌های عملکرد (Performance cookies)
کوکی‌های عملکردی معمولاً حرکات آنلاین شما را ردیابی کرده و از داده‌های جمع‌آوری شده برای بهبود وب‌سایت استفاده می‌کنند. بررسی مواردی از جمله تعداد دفعات بازدید از یک صفحه، زمان صرف شده در صفحه یا زمان ترک سایت، از مواردی است که توسط این دسته از کوکی‌ها اندازه‌گیری می‌شود. اغلب این کوکی‌ها در دسته کوکی‌های اول شخص قرار می‌گیرند، اما بسیاری وب‌سایت‌ها از یک شخص ثالث برای ردیابی این تجزیه و تحلیل‌ها استفاده می‌کنند.
10. کوکی‌های کاربردی (Functionality cookies)
به نظر شما تفاوت کوکی‌های کاربردی با Performance کوکی چیست؟ مهمترین قابلیت کوکی‌های کاربردی آن است که با استفاده از آن می‌توانید از ویژگی‌های اساسی یک وب‌سایت، مانند زبان یا نمایش اخبار محلی و … استفاده کنید. این دسته از کوکی‌ها عملکرد وب‌سایت را بهبود بخشیده و بدون آن‌ها ممکن است برخی از قابلیت‌های سایت در دسترس نباشند.
11. کوکی‌های تبلیغاتی (َAdvertising Cookies)
اگر می‌خواهید بدانید که کوکی اینستاگرام چیست باید با کوکی‌های تبلیغاتی آشنا شوید. از کوکی‌های شخص ثالث دائمی معمولاً برای اهداف تبلیغاتی استفاده شده و تحت عنوان کوکی‌های هدف‌گیری (Targeting) شناخته می‌شوند. این دسته از کوکی‌ها، نمایه‌ای را بر اساس علایق، سابقه جستجو و مواردی که قبلاً مشاهده کرده‌اید، برای شما ایجاد خواهند کرد. سپس این اطلاعات با سایر وب‌سایت‌ها به اشتراک گذاشته شده و محصولات یا خدمات مرتبط با سابقه آنلاین شما، برایتان نمایش داده می‌شود. این دقیقاً همان روندی است که در پلتفرم اینستاگرام به کار رفته است.
حالا تقریباً می‌دانیم که انواع کوکی چیست و هر یک از آن‌ها چه کاربردی دارند. در یک وب‌سایت ممکن است انواع مختلفی از کوکی‌ها استفاده شود. شما همچنین امکان فعال یا غیرفعال کردن کوکی‌ها را در وب‌سایت خواهید داشت.
نحوه فعال کردن و حذف کوکی‌ها
برخی از کوکی‌ها بخشی اختیاری از تجربه حضور آنلاین شما در اینترنت بوده و می‌توانید آن‌ها را محدود کنید. برای مثال، پس از آن متوجه شدید کوکی وب‌سایت چیست می‌توانید آن را فعال یا غیرفعال کنید. فعال کردن و پذیرش برخی کوکی‌ها می‌تواند باعث شود تا تجربه وب‌گردی ساده‌تری داشته باشید. بیایید ببینیم چطور می‌توان کوکی‌ها را فعال کرد.
- در تنظیمات حریم خصوصی (Settings Privacy) به بخش مربوط به کوکی‌ها بروید.
- برای پذیرش کوکی‌ها، روی کادرها که معمولاً تحت عنوان allow local data نمایش داده می‌شود، کلیک کنید.
- چنانچه نمی‌خواهید کوکی‌ها فعال باشند، می‌توانید به‌سادگی تیک مربوط به این کادرها را بردارید.
معمولاً حذف کوکی‌ها به کاهش خطرات ناشی از نقض حریم خصوصی کمک کرده و همچنین منجر به ریست شدن روند ردیابی و شخصی‌سازی مرورگر شما خواهد شد. اگرچه حذف کوکی‌ها معمولاً ساده است، اما می‌تواند منجر به‌سختی ناوبری وب‌سایت شود. در صورتی که کوکی‌ها غیرفعال باشند، باید کاربران در هر بار بازدید از سایت داده‌ها خود را مجدداً وارد کنند. اما روش حذف کوکی مرورگر چیست و از کجا می‌توان آن‌ها را حذف کرد؟ معمولاً مرورگرهای مختلف کوکی‌ها را در جاهای مختلفی ذخیره می‌کنند، اما اغلب می‌توانید از طریق روش زیر آن‌ها را حذف کنید:
- در تنظیمات، به بخش حریم خصوصی (Privacy) بروید.
- برای مدیریت یا حذف کوکی‌ها، فرمان‌های گزینه‌های موجود را دنبال کنید.
برای حذف هجوم کوکی‌های ردیابی مداوم و انواع مخرب‌تر ایجاد شده توسط هکرها، باید از برخی روش‌های Premium Protection کمک بگیرید. همچنین می‌توانید با استفاده از یک شبکه خصوصی مجازی (VPN)، شبکه کامپیوتر خود را ناشناس کنید. این قابلیت، اتصال وب شما را به یک سرور دیگر تونل کرده و به این ترتیب کوکی‌ها به‌جای کامپیوتر یا گوشی شما، در سرور ذخیره می‌شوند. صرف‌نظر از این که کاربرد کوکی چیست بهتر است همیشه جانب احتیاط را رعایت کرده و آن‌ها را حذف کنید.
آیا کوکی‌ها بر حریم خصوصی کاربر تأثیر می‌گذارند؟
طبق آنچه که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم که کوکی چیست و نحوه کار آن چگونه است، می‌دانیم که از کوکی‌های برای ثبت فعالیت مرور در وب و به‌ویژه برای اهداف تبلیغاتی استفاده می‌شود. با این حال، اغلب کاربران نگران نقض حریم خصوصی خود در فضای آنلاین هستند. این مسئله زمانی بیشتر نگران کننده خواهد بود که می‌دانیم کاربران روی سرویس‌های ردیابی و داده‌های جمع‌آوری شده خود کنترلی ندارند. حتی زمانی که ردیابی مبتنی بر کوکی به نام یا دستگاه خاصی مرتبط نباشد، از روی سابقه فعالیت مرور وب می‌توان به هویت واقعی کاربر پی برد. چنین اطلاعاتی ممکن است به‌راحتی برای موارد مضری از جمله تبلیغات ناخواسته تا آزار و اذیت کاربران و … استفاده شود.
قوانین خاصی برای نظارت بر عملکرد کوکی‌ها وجود دارد که بر اساس آن، کاربران باید قبل از امکان استفاده وب‌سایت از کوکی‌ها باید بدانند منظور از cookie چیست و با رضایت آگاهانه، آن‌ها را بپذیرند. یعنی باید مشخص باشد که از کدام کوکی‌ها، به چه منظور و برای چه کاربردی استفاده می‌شود. البته این مورد درباره کوکی‌های ضروری یا Essential cookies که قبل از این درباره آن توضیح دادیم، صادق نیست و باید پذیرفته شوند. به دلیل وجود همین قوانین است که اغلب وب‌سایت‌ها اکنون پس از ورود کاربرد لیست کوکی‌ها را به او نمایش داده و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا روی پذیرش و فعال بودن آن‌ها کنترل داشته باشند.
جمع‌بندی
در این مطلب دیدیم که کوکی چیست و با انواع آن آشنا شدیم. همچنین دیدیم که کاربرد کوکی سایت چیست و چرا فعال بودن برخی کوکی‌ها الزامی است. استفاده از کوکی‌ها در دنیای اینترنت مدرن باعث شده تا تجربه کاربری بی‌نظیری برای کاربران در دسترس بوده و همچنین صاحبان وب‌سایت و توسعه‌دهندگان وب بتوانند عملکرد بهتری را ارائه دهند.
